Bilişim Evreni Ağ üzerinde bulunan cihazlar belirlenen protokoller üzerinden haberleşerek birbirleriyle konuşurlar. Protokoller, birer kurallar dizisidir ve her protokolün bulunduğu katmanda bir işlevi vardır. OSI modeli de bu katmanları tanımlayan referans modeldir. 7 katmandan oluşur. Katmanlar arası geçiş standartları ile katmanda yapılan güncelleme diğer katmanları etkilemediğinden tüm ağı engellememiş olur.
OSI (Open Systems Interconnection) modeli ISO tarafından geliştirilmiştir. Uluslararası standartlar ile belirlenen protokoller sayesinde tüm cihazlar birbiriyle haberleşebilmektedir. Standartlar yerine, her üretici kendi protokolünü kullansa idi, farklı üreticilerin cihazları ile iletişime geçilemezdi.
Veriler her katmanda ilerlerken her katmanda bir veri ekleniyor ve sonraki katmana ekleniyor. Bu işleme kapsülleme (Capsulation) denir. Bu işlemler sonrası verinin her katmanda aldığı yeni biçime PDU denir. Veri hedefe ulaştığında tekrar veri iletimi alt katmandan üst katmana doğru veriler çıkartılarak ilerler. Bu işleme kapsül açma yani De-kapsülleme ( Decapsulation ) denir. Kapsül açma işlemi yaparken PDU değerleri açılarak sırasıyla okunmaya başlanır.
PDU (Protocol Data Unit), katmanlar arası veri aktarımı gerçekleşirken ve her katmanda veri türünün değiştiği bilgi bloğudur.
Fiziksel Katman – Pyhsical Layer 1
Özellikleri : Bit değerleri ile çalışır, Donanımsal yapıyı kapsar.
Donanım: Hub, Repeater, Fiber kablo, Ethernet kablo, Koaksiyel kablo,
PDU : Bit (1 ve 0’lar)
Protokoller : 10Base2, 10Base-T, 10Base-TX, ISDN, DSL, RS-232, 802.11a/b/g/n/ac/ax
Veri Katmanı – Data Link Layer 2
Özellikleri: Cihazların Mac Adresini taşır. Lokal alanda çalışır.
Donanım: Switch, Access Point
PDU : Frame (Bit dizisi, Mac Adresleri)
Örnek : Youtube’a erişmek için ağda bulunan gateway hedef Mac adresini ve bilgisayarımıda Kaynak Mac adresi olarak Frame içerisinde bulunur. Geniş alan ağına çıkış yapılmak istensede yerel ağda yapılan işlemdir.
Protokoller: ARP, Ethernet, Frame Relay, ATM, FDDI, PPP, MPLS, CDP/LLDP
Ağ Katmanı – Network Layer 3
Özellikleri: Ağlar arası yönlendirme yaparak farklı ağları birbirine bağlar. IP iletişimini sağlar.
Donanım: Router, L3 Switch
PDU : Pocket (Kaynak ve Hedef içeren paket)
Örnek : Youtube’a erişmek için hedef ip adresi, kaynak IP adresi olarak bizim adresimiz paket olarak bir alt katmana iletilir.
Protokoller: IP, ICMP, IGMP
Taşıma Katmanı – Transport Layer 4
Özellikleri: Veri aktarımı (İlk ve son 3 katman arasında taşıma görevi görür.)
Donanım:
PDU : Segment (Veriyi gönderen uygulamanın portu ile verinin gönderileceği uygulamanın portu bulunur)
Örnek : Web sayfasının açılması için hazırlanan veriye TCP başlık olarak 80 hedef portu eklenir, kaynak portu ve sıra numarası ile alt katmana “segment” halinde gönderilir.
Protokoller: TCP, UDP
Oturum Katmanı – Session Layer 5
Özellikleri: Bir sistemin uygulama katmanının gönderdiği bilginin başka bir sistemin uygulama katmanı tarafından okunabilmesini sağlar.
Örnek: EBCDIC kodlu karakter kümesini, ASCII kodlu karakter kümesine dönüştürülmesi.
Protokoller: ISO 8822, ISO 8823
Sunum Katmanı – Presentation Layer 6
Özellikleri: Biçimlendirilmiş veriler yer alır.
Protokoller: RPC, NetBIOS
Uygulama Katmanı – Application Layer 7
Özellikleri: Kullanıcı ile etkileşimin olduğu en son katmandır.
Donanım: Her türlü cihaz
Protokoller: FTP, HTTP, HTTPS, DHCP, DNS, SSL, TLS, SSH, TELNET, SNMP, LDAP
OSI modeli yerine günümüzde TCP/IP protokolü kullanılsada içerisinde yer alan protokoller ortaktır. TCP/IP ile OSI modelinin farkı, OSI modelinin oturum ve sunum katmanlarının, TCP/IP modelinin uygulama katmanında yer almasıdır.
